W parafii Sąspów przed dwoma miesiącami osiedliły się siostry Bernardynki, które przybyły w liczbie 8 z Wilna. Mają one zamiar wybudować tu klasztor. Tymczasowo zamieszkały w wili na Słupiance. W dniu 8 grudnia ks. proboszcz Wacław Jabłoński poświęcił kaplicę w domu wspomnianych sióstr i odprawił w niej Mszę św. W uroczystości wzięła licznie udział ludność parafii sąspowskiej (Gazeta Tygodniowa 1937, R. 7.  nr 51).

Po  powstaniu styczniowym  władze państwowe na mocy ukazu carskiego z grudnia 1865 r. zajmowały grunty parafialne, należące do duchowieństwa świeckiego rzymsko-katolickiego. Każdej parafii pozostawiono tylko 6 morgów. W zamian za utracony majątek ziemski duchowni otrzymali od państwa regularną pensje. Uzależnienie gospodarstw kościelnych od państwa spowodowało zaniknięcie dotychczasowych obowiązkowych, feudalnych świadczeń ludności na rzecz dla kościoła. Zajęcie gruntów w parafii sąspowskiej miało miejsce w lipcu 1866 r., o czym informuje zamieszczony niżej dokument  pochodzący z archiwum państwowego w Radomiu. Oto jego treść.

Protokół ogłoszenia najwyższego               Działo się na gruncie probostwa Sąspów
ukazu o urządzeniu duchowieństwa           dnia 9/21 lipca 1866 r.
świeckiego rzymsko-katolickiego

Po przybyciu w dniu dzisiejszym do probostwa Sąspów delegowany, w celu wykonania najwyższego ukazu pod dniem 14/26 grudnia 1865 r.,  o urządzeniu duchowieństwa świeckiego rzymsko-katolickiego zapadłego, wezwał Naczelnika Wojennego Uczastku Skalskiego, dziekana dekanatu skalskiego przez konsystorz generalny diecezji kieleckiej – do atlentowania czynności delegowanego dozór kościelny wójta gminy Pieskowa Skała oraz miejscowego proboszcza, tak zgromadzonym w komplecie odczytawszy powyższy ukaz oraz reskrypt J.W Gubernatora cywilnego z dnia 23 lutego/7marca r. b. N…503 na zasadzie powyższego ukazu wydany oświadczył, że cały majątek i kapitały należące do probostwa Sąspów przechodzą na rzecz skarbu, następnie zażądał wszelkich dokumentów tyczących się  całego majątku i kapitałów, a po otrzymaniu takowych przystąpił do szczegółowego zajęcia i na tym niniejszy protokół zakończył.

Pod protokołem podpisali się członkowie dozoru kościelnego: Jan Wawro, Walenty Filarski, Franciszek Synowiec – sołtys; proboszcz parafii Sąspów,  ks.  Bolesław Ziemoński, wójt gminy Pieskowa Skała Okrajni;  dziekan dekanatu skalskiego oraz urzędnicy państwowi.  

Kazimierz Tomczyk

Telewizor stanowi atrakcję dla całej wsi. Każdego wieczoru do szkoły ściągają tłumy mieszkańców Sąspowa celem oglądania programów. Dużą popularnością cieszą się programy rolnicze nadawane w niedzielę. Niestety młodzież w wieku 18-25 lat bardzo mało interesuje się programami telewizyjnymi, wolą spędzać czas w barze. (Kronika Szkoły Podstawowej w Sąspowie).

 kowale  - Andrzej Wypart (1926), Franciszek Krzystonek (1934);

stolarze - Władysław Ślusarczyk (1928),  Wojciech Pęgiel (1934),

                Mieczysław Wiewióra (1936), Stefan Kiełtyka (1936), Jan Muzyk (1939),

                Kazimierz Gęgotek (1941), Józef Polak (1943);

murarze - Daniel Wypart (1922), Stanisław Kaczmarczyk (1923),  Wojciech Piwowarczyk (1936);

cieśle-  Józef Filipowski (1926), Łukasz Krzystonek (1933), Jan Krawczyk (1934),

              Piotr Grzebinoga (1934), Stanisław Pabisek (1934), Wojciech Rogóż (1935),

              Piotr Rusek  (Bukowiec - 1935),  Jan Krawczyk (1936);

krawcy - Wawrzyniec Mistela (1925), Jan Krzystonek (1934), Józef Krzystonek  z Wymysłowa (1940);

szewcy - Wincenty Krzystonek (1926), Wojciech Szwajcowski (1933), Piotr Pabisek (1933), 

                Stanisław Małysa (1935), Leon Skrzypek (1945);

kupcy -  Piotr Godyń (1933), Stanisław Dratwa (1936), Feliks Raźny (1938);

rzeźbiarz - Jan Wrona (1933);

ślusarze  - Józef Fuksiewicz  (1933), Józef Rusek (1936);

gajowi - Paweł Żak (1920, Piotr Krzystanek (1933),  Bolesław Indyka (1933),

              Piotr Wawro (1935), Franciszek Krawczyk (1938); 

szofer – Józef Krzystonek (1934); 

monter – Antoni Grzebinoga (1934);

fotograf- Piotr Kasprzyk (1935–1944 Słupianka);

szwaczki - Józefa Ferdek (Sąspów – Gościniec), Rozalia Pieszczek (1938);

handlarka  - Jadwiga Żak  (1936);

tapicer - Józef Żadęcki (1943 - Kaliska);

kolejarz  - Jan Kaczmarczyk (1945);

sklepikarz -  Roman Głąb (1928);

ogrodnik – Karol Przeździęk (1934);

kołodziej - Kurpisz Jan (Słupianka -1943); 

młynarz  - Wincenty Chochół (Kaliska);

akuszerki -  Marianna Kurek, Franciszka Krzystonkowa (1921), Ewa Mosurek (1929).
  (Kazimierz Tomczyk)

 W powstaniu styczniowym brał udział mieszkaniec Sąspowa, Jan Bieńczyk, lat 26, który w czerwcu 1863 r. zbiegł do oddziałów powstańczych.

(J. Liszka, Pamięć powstania styczniowego 1863 r. na ziemi olkuskiej, Bukowno 1996, s.  222).

 23 czerwca 1909 r. we wsi Sąspów od uderzenia pioruna zabity został Władysław Goraj lat 14. (Gazeta Kielecka 1909,  R. 40, nr 54).

Donoszą nam z powiatu olkuskiego, że  z końcem czerwca r.b pioruny podczas burz były powodem kilku pożarów i zginęło w nich od gromów kilka osób. We wsi Sąspów piorun zabił Antoniego Kuska [być może chodzi tu o Ruska]  i spalił strzechę na stodole. (Gazeta Kielecka 1910,  R. 41, nr 55).

W XIX w. parafia sąspowska była najmniejszą w okolicy. W 1818 r. liczyła 928 wiernych. W tej liczbie było:
Dorosłych mężczyzn od lat 10 -  było 380;
Dorosłych kobiet od lat 10 -  było 394;
Dzieci płci męskiej do lat 10 -  było 76;
Dzieci płci żeńskiej do lat 10 - było 78.

Dla porównania w 1818 r. parafia racławicka liczyła 2021 osób, przegińska w 1838 r. miała 2219 wiernych. Parafia jerzmanowicka była również liczniejszą, w 1836 r.  liczyła 1594 osób. W następnych latach XIX w. zaludnienie parafii sąspowskiej przedstawiało się następująco:
•  w 1831r. było  w parafii 1150  wiernych;
•  w 1836 r. było  w parafii 1279 wiernych;
•  w 1849 r. było w parafii 1066 wiernych, w tym 486 osób płci męskiej i 580 żeńskiej.
Z czego w Sąspowie żyło  659 osób (płci męskiej 292, żeńskiej 367);
Wolę Kalinowską zamieszkiwało 360 osób (169 płci męskiej, 191 żeńskiej);
Młyny Sułoszowskie liczyły 47 mieszkańców (25 płci męskiej, 22 żeńskiej).  W 1911 r. parafia Sąspów liczyła 1917 osób.

Kazimierz Tomczyk

 My,  Mikołaj I - szy, Cesarz Wszech Rosji, Król Polski, etc, etc. etc.
Wiadomo czynimy komu o tym wiedzieć należy iż:
Rząd Gubernialny Kielecki jako Sąd Administracyjny I–ej Instancji,
tejże guberni w Imieniu naszem wydał wyrok osnowy następujący

Działo się na posiedzeniu ogólnym, w miejscu zwykłych posiedzeń Rządu Gubernialnego, w Gmachu Leonarda w mieście Kielcach, przy ulicy Rządowej (...) dnia 8/20 stycznia 1843 roku. Między włościanami wsi Sąspów:, mianowicie: 

1. Kantym Bień, 2. Wojciechem Karczmarczyk, 3. Piotrem Mitką, 4. Wincentym Goraj, 5. Szczepanem Micorek, 6. Ludwikiem Staroń, 7. Jakubem Rogóż, 8. Andrzejem Synowiec, 9. Wincentym Goraj, 10. Bartłomiejem Kiełtyk, 11. Franciszkiem Pabisek, 12. Izydorem Krzystonek, 13. Antonim Synowiec, 14. Szymonem Bieńczyk, 15. Joachimem Staroń, 16. Wojciechem Pęgiel, 17. Marcinem Krzysztonek, 18. Wawrzyńcem Pabisek, 19. Feliksem Krzysztonek, 20, Janem Krzysztonek, 21. Augustem Grzebiniak, 22. Norbertem Goraj, 23. Wawrzyńcem Piwowar, 24. Antonim Kiełtyk, 25. Wincentym Zając, 26. Franciszkiem Goraj, 27. Teklą Krzysztonek, 28. Józefem Krzysztonek, 29. Florianem Kowalczyk, 30, Józefem Rogozik, 31. Ignacym Synowiec, 32. Sebastianem Goraj, 33. Andrzejem Goraj, 34. Janem Piwowar, 35. Józefem Kurek, 36. Sylwestrem Krzysztonek, 37. Mateuszem Rusek, 38. Sebastianem Kamińskim, 39. Franciszkiem Bieńczyk, 40. Wojciechem Rusek, 41. Józefem Sroką, 42. Ignacym Kurek, 43. Antonim Kurek, 44. Wawrzyńcem Biesiadą, 45. Jakubem Rusek, 46. Tomaszem Bień, 47. Marcinem Ratoń, 48. Stanisławem Bieńczyk, 49. Wincentym Bieńczyk, 50. Tomaszem Piwowar, 51. Mateuszem Dratwą, 52. Franciszkiem Goraj – wszystkimi we wsi Sąspów, gminie Pieskowa Skała, powiecie i okręgu Olkuskim, Guberni Kieleckiej zamieszkałymi - z jednej, a Skarbem Królestwa Polskiego z drugiej strony, w sprawie o przyznanie wymienionym włościanom nadzwyczajną klęską dotkniętym allewiacyii,  w podatkach skarbowych pod zawyrokowanie Sądu Administracyjnego przychodzącej:
Po wysłuchaniu przedstawionego sobie stanu rzeczy i wniosków Radcy Prawnego, jako Pełnomocnika Skarbu - niemniej po rozpoznaniu akt i protokołów komisji, w celu wyśledzenia poniesionych przez gradobicie strat na gruncie wsi Sąspów,  w dniu 12/24 kwietnia 1841 roku, w obecności świadków i powołanych z ościennych gmin znawców (...),  jak również wykazów tabelarycznych poniesionych strat – gdy się istotnie wykrywa, że klęska nadzwyczajna gradobicia w dniu 10/22 lipca 1840 roku na gruncie wsi Sąspów nastąpiła i szkody w dochodach z ziemiopłodów włościanom zrządziła – przeto Sąd Administracyjny I-ej Instancji Guberni Kieleckiej, w ścisłym zastosowaniu się do Dekretu Królewskiego z dnia 17 grudnia 1810, postanowienia Namiestnika Królewskiego z dnia 20 lutego 1816 i rozporządzenia Komisji Rządowej Przychodu i Skarbu z dnia 15 lutego 1833 roku nr 12569 wydanego –  Zważywszy iż wspomniani włościanie wsi Sąspów z wysiewów i innych źródeł spodziewając się przed klęską intraty czystej w ogóle rubli srebrnych 3210, kopiejek 9 ½  - po klęsce zaś potrąciwszy wydatki gruntowe wszyscy razem (...) nie otrzymali żadnej czystej intraty i że na skutek klęski gradobicia, wszystkie dochody zostały zniszczone.
Zważywszy oraz, że włościanie w Komparycji wymienieni, na rzetelność wysiewów, spodziewanych zbiorów, tudzież wydatków gruntowych i zgoła na rzetelność Wykazu Tabelarycznego – całą szkodę przez rachubę wykazującego wykonali przed właściwym Sądem Pokoju – przysięgę (...) przepisami wskazaną, - którą obok zgodnych okoliczności na gruncie przez delegowanego wykrytych, za prawny i zupełny dowód uważać należy:
Zważywszy wreszcie: ze dowód takowy – straty całorocznych w ziemiopłodach, przez nadzwyczajną klęskę gradobicia poniesionej  - nadaje włościanom prawo do całorocznej allewacyii na rok etatowy 1840, w podatkach rocznie na tychże włościan przypadających, a w szczególności:
a)    Liwerunku Gromadzkiego Rubli Sr. 62. kop 64.
b)    Podymnego                              -        132,  - . 30.
c)    Szarwarku dawnego                            51      -
W ogóle Rubli Sr. 245, kop. 94

Zatem Sąd Administracyjny I-ej Instancji Guberni Kieleckiej: Od opłaty całorocznych podatków na rok 1840, w ogóle  Rubli Sr. 245, kop. 94 /:czyli złp. 1639, g. 18, na poszkodowanych w Komparycji wymienionych włościan wsi Sąspów przypadających – tychże włościan mocą niniejszego wyroku uwalnia. Koszta sprawy jako w alewacyii prawnie żądanej, prawnie otrzymanej znosi – prócz kosztów [opłat przesyłek pocztowych] które otrzymujący allewiacją rubli srebrem 15 przenoszącą ponieść zobowiązani.
Postanowiono mocą niniejszego wyroku I-ej Instancji zapadłego

Obecni: Antoni Paprocki - Radca Gubernialny
Feliks Wumnicki - Radca Gubernialny
Franciszek Bogdański - Sekretarz
Feliks Plendus - Radca Prawny
Gustaw Mejer  - za Pisarza

Źródło: Archiwum Państwowe w Kielcach, Akta szczegółowe Rządu Gubernialnego Krakowskiego tyczące się allewacji podatków z dóbr Sąspów 1841-1849, sygn. 8269 poszyt 1.

W odległości około 25 km od Krakowa, w gminie Jerzmanowice-Przeginia, jest położona stara, średniowieczna wieś Sąspów. Wieś leży w Dolinie Sąspowskiej, na terenie południowej części Wyżyny Krakowskiej, nazywanej również Wyżyną Olkuską lub Płaskowyżem Ojcowskim. Obszar wsi objęty jest ochroną, bowiem znajduje się na terenie Jurajskich Parków Krajobrazowych „Dolinki Krakowskie”. W Sąspowie bierze swój początek rzeka Sąspówka, która następnie wpada do Prądnika. Po obu stronach Doliny Sąspowskiej znajduje się wiele jaskiń i schronisk podskalnych. Według najnowszych danych w dolinie jest ich 174. Najbardziej znaną jest Jaskinia Koziarnia, gdzie znajdowało się obozowisko jaskiniowe, datowane na środkowy i górny paleolit. Obecnie w tej jaskini znajduje się Obserwatorium Sejsmologiczne Polskiej Akademii Nauk. Dodać należy, że w Sąspowie odkryto neolityczną kopalnię krzemienia i pracownie kamieniarskie, datowane na drugą połowę IV tysiąclecia p.n.e.
Po raz pierwszy Sąspów jest wzmiankowany w dokumentach w 1325 r. W czasach średniowiecznych i nowożytnych wieś należała do ziemi, a następnie do województwa i powiatu krakowskiego. Była własnością prywatną, wchodzącą w skład dóbr Pieskowa Skała aż do końca XIX w. Oprócz Sąspowa do klucza Pieskowa Skała należały okoliczne miejscowości: Sułoszowa, Przeginia, Wierzbice, Wielmoża, Milonki, Kalinów, Zadroże, Wola Kalinowska. Do 1608 r. dobra pieskoskalskie  należały Szafrańców, potem na krótko do Macieja Łubnickiego, a następnie do Barbary Sośnickiej i Samuela Śladkowskiego. Po nich dobra pieskoskalskie przeszły na własność Zebrzydowskich, herbu Radwan. Po Zebrzydowskich, właścicielami klucza zostali Wielopolscy, hrabiowie na Żywcu. Do 1688 r. zamek i dobra dzierżył Jan Wielopolski, kanclerz wielki koronny, a potem jego syn, również  Jan. Po śmierci tego ostatniego  zamkiem i kluczem władała wdowa po nim Anna z Lubomirskich wraz ze swym drugim mężem, Stanisławem Małachowskim. Po nich dziedzicem zamku i dóbr był Franciszek Wielopolski, a następnie Hieronim Wielopolski. W 1779 r. Hieronim Wielopolski zapisał dobra pieskoskalskie Teresie Wielopolskiej, starościnie lanckorońskiej, wdowie po Janie Józefie Wielopolskim, która zarządzała nimi do 1817 r. Potem dobra te dziedziczyli Zofia i Paweł Wielopolscy, którzy w 1842 r. sprzedali je Mieroszewskim. W 1896 r. Krzysztof Mieroszewski sprzedał zamek Michałowi Wilczyńskiemu. W tym samym roku dobra ziemskie kupił od Mieroszewskiego Abram Ehrlich Mordka, który po przeprowadzeniu podziału gruntów folwarcznych na działki, sprzedawał je okolicznym i miejscowym chłopom.

Po III rozbiorze Polski Sąspów należał zaboru austriackiego, w ramach utworzonej tzw. Galicji Zachodniej. W latach 1809-1813 Sąspów znajdował się w Księstwie Warszawskim, które po upadku znalazło się okupacją rosyjską. W 1815 r., z ziem byłego Księstwa Warszawskiego utworzono: Wielkie Księstwo  Poznańskie, Rzeczypospolitą Krakowską oraz ustanowiono Królestwo Polskie, w skład którego wszedł również Sąspów, który pozostał w nim aż do utworzenia Polski Odrodzonej (1918). Przynależność administracyjna wsi w ramach  królestwa  ulegała częstym zmianom i przedstawiała się następująco: W latach 1816-1837 Sąspów należał do województwa krakowskiego; w latach 1837-1841 do guberni krakowskiej; od 1841-1845 r.  do guberni kieleckiej; w latach 1845- 1867 należała do guberni radomskiej; od 1867-1914 ponownie do guberni kieleckiej. Po wycofaniu się wojsk rosyjskich z terenów Królestwa Polskiego, latem 1915 r. państwa centralne (Austro-Węgry), Niemcy], podzieliły kraj na dwa Generalne Gubernatorstwa. W wyniku tych zmian Sąspów wszedł w skład okupowanego przez Austro-Węgry Generalnego Gubernatorstwa ze stolicą w Lublinie. Co zaś tyczy przynależności do powiatu i gminy, to przez cały czas niewoli narodowej Sąspów należał początkowo do obwodu, a następnie powiatu olkuskiego. Do końca 1866 r. Sąspów  należał do gminy Pieskowa Skała, po czym wszedł w skład gminy Sułoszowa, w której pozostawał aż do połowy XX w.

Jak wspomniano, pierwsza poświadczona wzmianka o Sąspowie pochodzi z 1325 r. Jest ona zawarta w spisach świętopietrza przekazywanego Stolicy Apostolskiej przez poszczególne parafie diecezji krakowskiej. (Item Bratko plebanus ecclesie de Sanspow). Dzięki zapisom Jana Długosza dowiadujemy się, że w Sąspowie pod koniec XV w. istniała karczma, zwana Chrostna,. Karczma stała  przy trakcie olkuskim i była własnością Jana Sąspowskiego. W tym czasie były też we wsi cztery folwark i dwa młyny. Wspomnieć należy, że do 1864 r. mieszkańcy Sąspowa odrabiali pańszczyznę we folwarku wymysłowskim. 
W Sąspowie znajduje się murowany kościół parafialny, który zbudowany został w 1760 r., na miejscu starego, drewnianego. Kościół jest usytuowany na wapiennej skale nad dwoma jaskiniami: Wschodnią i Zachodnią. Kościół ma kształt przedłużonego ośmiokąta, jest jednonawowy. Od południa znajduje się kruchta, w której znajdują się oryginalne drzwi i ciekawy drewniany portal, zaś od północy jest usytuowana zakrystia z oddzielnym wejściem. Posadzka w świątyni jest murowana, ułożona w szachownicę. Pod chórem znajduje wejście do podziemi, które obecnie jest zamurowane. We wnętrzu kościoła znajduje się obraz Matki Boskiej Śnieżnej z XVIII w.  Obok kościoła stoi drewniana dzwonnica. Z budową kościoła wiąże się następująca legenda. Mieszkańcy Sąspowa postanowili wybudować w swojej wsi świątynię. Zebrali materiał potrzebny do budowy, na  miejscu gdzie obecnie stoi remiza strażacka. Na następny dzień mieli przystąpić do pracy. Rankiem nie zastali jednak materiału na obranym miejscu, lecz na skale, po przeciwnej stronie doliny. Ludzie stwierdzili, że sam Bóg obrał to miejsce  na świątynię, więc nie należy sprzeciwiać się jego woli. Dlatego wybudowano kościół na skale. 

Oprócz Sąspowa do parafii należy też wieś Wola Kalinowska. Parafia jest p.w. św. Katarzyny, należy do diecezji sosnowieckiej i dekanatu w Sułoszowa. W latach 1550-1555 kościoły: w Sąspowie, Przegini, Sułoszowej zostały przez właściciela dóbr pieskoskalskich, Stanisława Szafrańca, zwolennika reformacji pozamieniane na zbory ewangelickie. Nie mogąc odprawiać u siebie praktyk religijnych katolicy z Sąspowa uczęszczali do kościoła w Jerzmanowicach. Podczas pierwszej wojny światowej, od połowy listopada 1914 r. do połowy grudnia 1914 r. na terenie Sąspowa i okolic toczyły się ciężkie walki zbrojne pomiędzy wojskami austriackimi a rosyjskimi. W ich wyniku kościół sąspowski został znacznie zniszczony, spłonęły też zabudowania plebańskie i dzwonnica. Zniszczeniu i spaleniu uległo też wiele zabudowań wiejskich, zginęło też około dwudziestu mieszkańców wioski. Duże straty wieś poniosła też na skutek masowych rekwizycji żywności i inwentarza żywego, dokonywanych przez wojska austriackie. Wielu mieszkańców parafii zmarło na skutek epidemii cholery, która na tym terenie wystąpiła w 1915 r. Mniejsze straty Sąspów poniósł podczas drugiej wojny światowej, bowiem zginęło około 11 mieszkańców.

Dawniej w ścisłym związku z miejscowym kościołem były przytułki ubogich, zwane powszechnie szpitalami, a także szkoły parafialne. Pierwsza wiadomość o szpitalu w Sąspowie, pochodzi z 1791 r., choć nie można wykluczyć, że istniał już znacznie wcześniej. Na pewno przytułek nie funkcjonował już w 1819 r., bowiem w tym czasie budynek w którym się mieścił był doszczętnie zrujnowany. Z kolei pierwsza wzmianka o szkole w Sąspowie pochodzi z 1518 r. Ponownie o szkole dowiadujemy się z protokołów wizytacyjnych parafii sąspowskiej, które notują jej istnienie w latach 1602 i 1618 r. Na tym kończą się wiadomości o szkole  w Sąspowie, która prawdopodobnie nie funkcjonowała przez cały wiek XVII i XVIII. W wieku XIX szkoła istniała tylko przez kilka lat (1817-1822). W  1922 r. powstała szkoła w Sąspowie, która mieściła się w budynkach prywatnych, czyli w izbach udostępnianych przez miejscowych gospodarzy. Obecny budynek szkolny oddano do użytku w 1953 r. 
W Sąspowie istnieje kilka organizacji społecznych i kulturalnych. W 1932 r. powstała Ochotnicza Straż Pożarna; na początku lat 60. Koło Gospodyń Wiejskich, a w 1975 r. Orkiestra Dęta. Jest we wsi remiza strażacka, biblioteka i budynek szkolny. Wieś posiada wodociąg, gazociąg i sieć telefoniczną.

Kazimierz Tomczyk